Kutuplarda çöldeki gibi serap görmek mümkün mü?

Serap, sadece çöllerde görülen bir şey değilmiş. Çölde gördüğünüz serapların daha iyisini kutuplarda görebilirmişiz. Yani seraplar çöle özgü bir şey değilmiş.

Eksiseyler.com’da yer alan içeriğe göre, Işığı gördüğümüzde beynimiz, onu yayan veya yansıtan nesneden düz bir çizgi halinde bize geldiğini varsayar. Ancak ışık, suyun havayla buluştuğu yer gibi belirli sınırlardan veya farklı sıcaklıktaki (ve dolayısıyla yoğunluktaki) hava kütleleri arasından geçtiğinde bükülür veya kırılır. Işık kırıldığında bile beynimiz onun kaynağından düz bir çizgiyle bize geldiğini varsayar. Dolayısıyla kırılan ışık, görüş alamızda görünen şeylerin bulunduğu yere yayılma potansiyelini taşır. Bu bir seraptır.

ÇÖLDE SIK KARŞILANIR

Görseldeki gibi serap yaratmak için ihtiyacımız olan tek şey rüzgarsız, güneşli bir günde düz ve sıcak bir yüzeydir. Bu koşullara çölde oldukça sık karşılanır. Güneş düz yüzeyi ısıtır ve bu da doğrudan zeminin üzerinde ince bir sıcak hava tabakası oluşturur. Ve rüzgar olmadığında olduğu yerde kalır. Bu, bize gelen ışığı kırar ve sanki gökyüzünün ve bulutun bir parçasını aktarıyormuş gibi görünür. Kumdaki mavi bir görüntüyü andırır. Işık ve hava, çölde en çok arzu ettiğimiz şeyi, parıldayan bir havuzu görmemizi sağlayacak şekilde gözlerimizi bu şekilde kandırır.

ÜSTÜN SERAPLAR VARDIR

Bir de sıcaklık farkı tersine döndüğünde ve yere yakın hava yukarıdaki havadan daha soğuk olduğunda ortaya çıkan üstün seraplar vardır. (Bunlara üstün seraplar denir. İlki aşağı seraptı. Bu isimler biri diğerine üstünlük kurdu diye verilen isimler değil. Sıcak havanın üstte olduğu durumlara üstün serap denir). Bu durumda ışık aşağı doğru değil yukarı doğru bükülür ve görüntüyü gerçek nesnenin bulunduğu yerin üzerine yansıtır. Daha soğuk iklimlerde, kutup bölgelerinde ve okyanuslarda üstün serapların bolca görünür. Günlük yaşamda çok daha nadir olmasına rağmen, üstün seraplar o kadar muhteşem ve şaşırtıcı bir yanılsamayla sonuçlanabilir ki, yüzen bir şehir gibi görünebilir.

SERAP NEDİR?

Serap, ışık kırılması sonucu oluşan optik bir yanılsamadır. Çok sıcak ve kurak yerlerde veya denizlerde nadiren görülürler. Serap, ışığın atmosferdeki sıcaklık ve yoğunluk değişikliklerinden dolayı kırılması sonucu ortaya çıkar. Bu değişimler, atmosferdeki hava tabakalarının farklı sıcaklıklarından ve farklı yoğunluklarından kaynaklanır.

Seraplar, genellikle düz bir yüzey yerine eğimli bir yüzeye yansıyan bir görüntü olarak ortaya çıkarlar. Bu, serapların genellikle yolda veya denizde seyahat edenler tarafından gözlemlenmesiyle ilişkilendirilir. Seraplar, genellikle sıcak havada ya da düşük ışıkta oluşurlar ve görüntüleri genellikle uzak mesafelerde veya yakındaki nesnelerin tüm görüntüsünü etkileyebilir.

Bazı serap türleri arasında Mirage (sınır hatlarına yakın yüzeylerde görülen serap), Fata Morgana (genellikle denizde veya buzullarda görülen serap), ve Superior Mirage (denizde yükselen sıcak hava kütlesi ile ilişkili serap) sayılabilir. Seraplar, fiziksel ve meteorolojik faktörlerin birleşimi ile oluşurlar ve doğru koşullar altında belirli bir coğrafi alanda sıklıkla görülebilirler.

SERAP NASIL OLUŞUR?

Optik bir doğa olayı olan serap, kısaca şu şekilde oluşur: Uzaktaki nesnelerin görüntüsü, ışık ışınlarının bükülmesiyle aslında olmadıkları bir yerde görünür. Yani serap bir halüsinasyon değil, bir doğa olayıdır ve kamera ile kaydedilebilir. Gözlemcinin bulunduğu yerde bulunan herhangi bir optik alet ile bu ışık olayı gözlemlenebilir.

Atmosfer tabakalarının kırılma indislerinin farklı olmasının sonucu olarak ışık ışınları, kırılıp eğri bir yol izler. Kırılma indisi havanın yoğunluğuna bağlıyken havanın yoğunluğu sıcaklığa, sıcaklık da arz üzerinde kara veya deniz yüzeyinden olan uzaklığa ve iklimle havanın güneşli olmasına göre değişir.

Havanın sıcak olduğu güneşli günlerde, ova ve çöllerde ulaşılamayan vaha görüntülerine alt seraplar denir. Cismin altında görünen alt seraplar, hava tabakasının sıcaklığının yükseklik ile azaldığı durumlarda ortaya çıkar ve yükseklik arttığında sıcaklık fazla azalırsa görüntü ters oluşur.

Isınan havanın yoğunluğu azdır ve yükselerek genleşir; soğuk hava ise büzüşür, yoğunluğu azalır ve aşağı çöker. Bu yüzden sıcak havanın yoğunluğu soğuk havadan düşüktür. İki hava katmanının birleşim yeri, lens görevi görür ve ışık, yoğunluğu daha az olan sıcak havada, soğuk havaya oranla daha hızlı hareket etmektedir.

Sıcak tabakaya dar bir açı ile yaklaşan ışık ışınları, yukarıdaki soğuk havaya doğru kırılır ve bunun sonucunda meydana gelen donuk ışıldamanın görüntüsü, su yüzeyinin yansıması gibi algılanır. Kimi zaman hafif bir esinti oluştuğunda, bu su birikintisi görünümlü sıcak hava üzerinde dalgalanma bile belirdiği olur.

Sıcak ve güneşli günlerde, asfalt yollar önemli miktarda güneş enerjisi soğurur ve çok fazla ısınır. Ancak hava zayıf bir termal iletken olduğu için bu yolla ısı iletimi, yüzeye yakın bir tabaka ile sınırlı kalır ve daha serin hava yerden biraz daha yukarıda kalmaktadır. Serabın oluşması için bu hava tabakasının birkaç milimetre kalınlığında olması gerekiyor ki sıcak günlerde bu atmosferik olaya maruz kalan yollar, ıslakmış gibi görünebilsin.

Çok sıcak günlerde bu yanılsamanın daha fazla olduğu bilinir. Yolun böyle görünmesinin nedeni, farklı yoğunluktaki hava katmanlarını geçerek gelen ışığın, yukarıya doğru kırılarak gözlerimize ulaşmasındandır. Serap görüntüsüne yaklaştıkça daralma başlaması ve yakınına gelindiği zaman da kaybolmasının nedeni, görme açısının giderek büyümesi ve sıcak havada yukarı doğru kırılan ışığın kırılma açısının, bir yansıma görmenin mümkün olmaması kadar küçülmesidir.

SERAP TÜRLERİ NELERDİR?

Seraplar, sıcak hava koşulları altında oluşan optik yanılsamalardır. Bunlar, genellikle kumlu veya kayalık çöllerde, arazinin geniş açık alanlarında veya su kaynaklarının yakınında görülür.

Serapların farklı türleri vardır ve bunlar şunlardır:

KUTUP SERAPLARI

Kutup bölgelerinde oluşan seraplardır. Güneşin yatay olarak düşmesi nedeniyle bu tür seraplar diğer türlerden farklılık gösterir.

ÇÖL SERAPLARI

Çöllerde oluşan serapların en yaygın türüdür. Genellikle kum tepelerinde veya düz çöl alanlarında görülür.

DAĞ SERAPLARI

Yüksek rakımlı dağlık alanlarda oluşan seraplardır. Dağların şekli nedeniyle bu tür seraplar da diğerlerinden farklılık gösterir.

SU SERAPLARI

Su kaynakları yakınında oluşan seraplardır. Bu tür seraplar, suyun yansıması nedeniyle oluşur ve genellikle su kaynaklarının yanında görülür.

ŞEHİR SERAPLARI

Büyük şehirlerde sıcak hava koşulları altında oluşan seraplardır. Yüksek binalar ve asfalt yüzeylerin neden olduğu ısınma nedeniyle oluşurlar.

Yukarıda bahsedilen serap türleri, farklı koşullar altında oluştuğu için birbirlerinden farklılık gösterirler. Serapların oluşumu, ışığın kırılması ve yansıması nedeniyle gerçekleşir. Bu nedenle, sıcak hava koşulları altında serapların oluşması oldukça yaygındır.

SERAP OLAYLARI HANGİ BÖLGELERDE GÖRÜLÜR?

Serap olayları yalnızca çok sıcak bölgelerde görülmez. Çok soğuk bölgelerde de meydana gelebilen serap olayının nasıl oluştuğuna bakalım. Kutup bölgelerinde yukarıdaki havaya göre, karla kaplı alanların üzerindeki hava, çok daha soğuktur ve bilindiği üzere soğuk hava daha yoğundur. Bunun sonucu olarak uzaktaki nesnelerden gelen ışık normale yaklaşarak kırılır.

Böylece uzaktaki nesne, gerçek konumundan daha yukarıdaymış gibi görünür. Bunlar yüksek seraplar olarak bilinir. Bu göz yanılsamasının fotoğrafı da çekilebilir. Çok fazla fotoğraf olması, farklı şekillerde görülebilen serapları nesnel olarak görebilmemizi sağlar.