Mustafa Ali AYKOL
Türkiye ekonomisinin sıkça kıyaslandığı ve karşılaştırıldığı, ülkelerin başında gelen Arjantin’de ekonomik anlamda ilgi çekici gelişmeler yaşanıyor.
Arjantin, dünyada en yüksek enflasyona sahip olan ülke. Yıllık enflasyon oranı yüzde 288’e yükselmiş durumda.
Türkiye oranla çok daha yüksek bir enflasyona sahip olan Arjantin ekonomisi, Aralık 2023’te kendisi de bir ekonomist olan Javier Milei’nin başkan seçilip göreve gelmesinin ardından ciddi bir düşüş trendine girdi.
ARJANTİN’DE AYLIK ENFLASYON 4 AYDA TEK HANEYE İNDİ
Arjantin’de Aralık 2023’te yüzde 25 olan aylık enflasyon oranı martta yüzde 11’e, Nisan’da ise tek haneye (yüzde 8,8) düştü.
Arjantin’de yıllık bazda enflasyon hala çok yüksek seviyelerde olmasına rağmen dört ay üst üste yavaşladı aylık enflasyon ilk kez tek haneli rakamlara geriledi.
Arjantin’de Aralık 2023’te yüzde 25 ile rekor kıran aylık enflasyon oranı Nisan 2024 itibariyle tek haneye indi. (Grafik: Bloomberg)
MİLEİ VE ‘TESTERE’ POLİTİKALARI
Javier Milei seçimlerden önce elinde testere ile poz verirken birçok kişi onun bir deli ve popülist olduğunu düşünüyordu.
Oysa Javier Milei’nin testere ile meteforize ettiği şey devlet harcamalarının ‘budanması’ yoluyla ekonomide bir ‘şok terapi’ uygulanmasıydı.
Bu vaatlerle seçilen Milei, göreve başladıktan hemen sonra kamuda küçülme adımlarına başladı.
Finansal istikrar ve mali reform stratejisi izleyen Milei’nin ilk işi Arjantin’deki devletin aşırı harcamalarını kısrarak bakanlık sayısını yarıya indirmek oldu.
Kamuda 70 bin pozisyonu kaldıran Milei, kamu ihaleleri ve çeşitli sübvansiyonları da askıya aldı.
Milei yönetimi fiyat kontrollerini de kaldırıp Arjantin pesosunu dolar karşısında yüzde 50’den fazla devalüe etti.
Arjantin’de enflasyonun art arda dördüncü ayda da yavaşlamasının ardından Arjantin Merkez Bankası, geçtiğimiz Salı günü politika faizini 1000 baz puan düşürerek yüzde 40’a indirdi.
İlk çeyrekte hükümet, enflasyonu körükleyen kontrolsüz para basımını durdurarak 16 yıl aradan sonra ilk kez mali fazla verdi.
Öte yandan IMF yetkilileri, hafta başında Arjantin için yaklaşık 44 milyar dolarlık kredi programının sekizinci incelemesini tamamladı.
IMF’DEN ÖVGÜ
Söz konusu onayın verilmesi halinde Arjantin’in 800 milyon dolarlık kredi dilimine erişim sağlayacak.
IMF Başkanı Kristalina Georgieva da, Arjantin’in yeni yönetimin makroekonomik istikrarı yeniden sağlamak ve büyümenin önündeki engelleri ortadan kaldırmak için “cesur adımlar” attığını söyledi.
Milei’nin uygulamaları Arjantin ekonomisine doğrudan ve dolaylı yatırımların da artmasını sağladı.
Ülkedeki hisse senedi ve tahviller son yılların en yüksek seviyelerine ulaştı.
TESLA’DAN YATIRIM ÇAĞRISI
Tesla, Space X ve X’in patronu Elon Musk da birkaç kez görüştüğü Milei’ye destek açıklayarak “Herkese Arjantin’e yatırım yapmayı öneriyorum” dedi.
TÜRKİYE DE ENFLASYONLA MÜCADELE ADIMLARI ATIYOR
Arjantin ekonomisi ile benzerlikleri tezlere konu olan Türkiye ekonomisinde de son 10 aylık süreçte ‘rasyonel politikalara dönüş’ süreci yaşandı.
Haziran 2023’te Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanı olarak yeniden ekonominin yönetimine geçmesinin ve Merkez Bankası’ndaki değişikliklerin ardından Türkiye de tıpkı Arjantin gibi hedef olarak finansal istikrar ve mali reformu amaç olarak belirledi.
Türkiye’de aylık enflasyon verileri. (Kaynak: TÜİK – investing.com)
Fakat Türkiye’de Arjantin’dekine benzer şekilde aylık enflasyonda düzenli bir düşüş gözlenmedi.
2023’ün sonbaharında yükselişe geçen aylık enflasyon kış aylarında düşerken Şubat 2024’te yeniden yüzde 6’nın üzerine sıçradı.
YEREL SEÇİMİN EKONOMİK YÜKÜ
Peki neden Arjantin’de aylık enflasyon sürekli bir düşüş trendine girmişken benzer bir amaçla hareket eden Türkiye’de enflasyon verileri bu yönde oluşmadı?
Bu sorunun cevaplarının en başında Türkiye’nin Arjantin’den farklı olarak Mart 2024’te bir yerel seçime gitmesi gösterilebilir.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da sık sık vurguladığı gibi bir yılda yapılan 3 seçim Türkiye ekonomisini yormuş durumda.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ekonomiye dair yaptığı konuşmalarda seçimlerin Türk ekonomisine verdiği zararın altını çiziyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan 31 Mart’taki yerel seçimlerin ardından ekonomiye dair yaptığı neredeyse her açıklamada Türkiye’nin önündeki 4 yıllık seçimsiz döneme vurgu yapıyor ve ekonomi ekibine güvendiğinin altını çiziyor.
Yani aslında Türkiye’nin enflasyonla mücadelesinin aslında yeni başladığını söylemek mümkün.
Bakan Şimşek’in Milei’nin Arjantin’deki ‘testere’ politikalarına benzer şekilde Türkiye’de de ‘kamuda tasarruf paketi’ açıklaması seçim sebebiyle seçim sonrasına kaldı ve daha yeni açıklandı.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ‘Kamuda Tasarruf Paketi’ni Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile birlikte açıkladı.
Ayrıca Türkiye’de açıklanan ‘kamuda tasarruf paketi’nin Arjantin’deki kadar radikal tasarruf önlemleri içermediği göz önüne alınırsa sonuçlarının da o kadar hızlı bir şekilde yansımayacağı tahmin edilebilir.
Türkiye’de ekonominin yönetim koltuğun oturan Mehmet Şimşek tüm dünyada ekonomi çevreleri tarafından tanınan ve açıklamaları merakla takip edilen bir isim.
Türkiye’de de Arjantin’de olduğu gibi hisse senetlerine ve tahvillere yabancı girişi oldukça artmış durumda.
Seçim sonrası ekonomi ekibinin güven tazelemesi de yabancı yatırımcıların yakından izlediği ve olumlu değerlendirdiği bir başka etken oldu.
DOĞRUDAN YATIRIMLAR BEKLENİYOR
Ekonomi politikasını sürdürmesi halinde Türkiye’ye önümüzdeki gün ve aylarda doğrudan yatırımların da gelmesi muhtemelen.
Arjantin’de Milei’nin ‘devrimci’ bir şekilde radikal adımlarla attığı adımların sonuçları hızlı sonuç verirken Türkiye’de daha zamana yayılan ve ekonomiyi de söndürmemeyi amaçlayan adımların uzun vadede etkisinin rakamlara yansıması bekleniyor.
patronlardunyasi.com
